Zouden AI-bouwers moeten betalen voor de data die ze gebruiken?

Het was de afgelopen drie donderdagen AI wat de klok sloeg op de Villamedia-redactie. Op die dagen dompelden we onszelf onder in een AI-cursus (verzorgd door Laurens Vreekamp van Future Journalism Today). En tijdens zo’n cursus kom je natuurlijk tools tegen die je nog niet kende. Eén daarvan vond ik zo handig dat ik hem graag met jullie deel in deze nieuwsbrief. Daarnaast duik ik in vragen rondom AI en het auteursrecht, vertel ik je over Apple’s nieuwe speeltje en geef ik je nog een handige mini-tooltip. Veel leesplezier.

Olifanten in een auteursrechtenporseleinkast

Het auteursrecht vind ik zó interessant, dat het een van de belangrijkste redenen was om naast mijn werk een studie rechten op te pakken. De discussie die sinds een paar maanden woedt over het auteursrecht in relatie tot kunstmatige intelligentie (AI), laat mijn hart dan ook flink sneller kloppen. Want van alle kanttekeningen die je op dit moment bij het gebruik van AI kunt maken, behoren die over het auteursrecht voor ons mediamensen tot de belangrijkste.

Een kleine flitscursus: een generatieve kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT creëert nieuw werk op basis van data waarmee hij is getraind. Aan die data is geen gebrek. Vaak zijn er miljoenen door mensen gemaakte artikelen of afbeeldingen nodig bij het trainen van een generatieve AI. Van die data hebben de AI-modellen geleerd ons na te doen.

Maar wélke data AI-bouwers nou precies aan hun model hebben gevoerd, is doorgaans niet bekend. Het Europees Parlement wil dat veranderen. In mei nam het de AI Act aan. Die regelgeving verplicht bouwers van AI-modellen transparant te zijn over welk auteursrechtelijk beschermd materiaal er is gebruikt bij het trainen van modellen.

Vanuit AI-bouwers, maar ook vanuit de juridische wereld, is daar kritiek op. Je kunt immers redeneren dat een AI-model alleen het auteursrechtelijk materiaal heeft ‘gelezen’ en zelf nieuw werk creëert met de opgedane kennis. Vergelijkbaar met een krantenlezer die zelf ook artikelen schrijft. Aan de andere kun je verdedigen dat de AI het trainingsmateriaal gebruikt om afgeleid werk te maken. En dan botst het wél op auteursrechtelijk gebied.

Andere kritiek: als een AI-model is getraind met miljoenen artikelen, dan is vaststellen op welke verhalen auteursrecht rust een onmogelijke opgave. Dat stelde ook universitair docent João Quintais van de rechtenfaculteit van de UvA recentelijk in gesprek met De Correspondent. En, vraagt hij af, wat hebben kranten en freelancers er nou eigenlijk aan om te weten of AI met hun werk is getraind? (Het korte antwoord: ze willen graag betaald krijgen voor het gebruik van hun werk!)

De wijze waarop AI-bouwers zich gedragen als olifanten in een auteursrechtenporceleinkast past bij het start-upmantra move fast and break things. Eerst iets maken, daarna pas (eventueel) nadenken over de gevolgen. Het is een logische gedachte, want als je maar blijft wachten tot alle randvoorwaarden kloppen, dan gebeurt er vrij weinig op innovatievlak.

Maar als de Google’s van deze wereld (na jaren strijd) moeten betalen voor het gebruik van nieuwsberichten verwacht ik dat AI-bouwers ook zelf de knip moeten gaan trekken. Of dat nou via een AI-belasting voor gebruikers is of door afspraken te maken met de nieuwsmarkt. Betaald worden zal er.

Podcastvideo’s monteren met AutoPod

Podcasts worden tegenwoordig steeds vaker vergezeld door videobeelden, waarin de kijker de podcasters hun gesprek ziet voeren. Vaak worden daarbij meerdere camera’s gebruikt, die ieder een van de deelnemers aan de podcast filmen. Hoewel die video’s soms een fijne extra service kunnen zijn, leveren ze wel flink wat extra monteerwerk op. In de video hierboven laat ik je een tool zien die dat montagewerk voor je uit handen neemt: AutoPod!

Mini-Tooltip

Heb je even geen tijd om die eindeloos lange e-mail te lezen? Stuur hem door naar Shortwave en ontvang een door AI geschreven samenvatting retour.

Het ‘shiny new thing’ van Apple

Toen Apple met de iPod op de proppen kwam, waren MP3-spelers allang niet nieuw meer. Maar zo gebruiksvriendelijk en strak als Apple de zijne maakte, kenden we ze nog niet. De iPhone? Precies hetzelfde verhaal. Om over de iPad nog maar te zwijgen.

Met de Vision Pro wil Apple dat kunstje herhalen. Augmented reality-brillen – brillen die een digitaal laagje informatie over de echte wereld leggen – bestaan al jaren. Maar ze zijn nooit echt van de grond gekomen, omdat ze het ‘net niet’ waren.

Afgaande op de ronkende previews en first looks (zoals deze), heeft Apple ook nu weer een nieuwe standaard neergezet. De vraag is alleen: voor wie? Waar de geflopte Google Glass nog lekker minimalistisch was, lijkt de Vision Pro zo erg op een skibril dat er weinig mensen zullen zijn die hem de hele dag gaan dragen. Om over het prijskaartje van 3500 euro nog maar te zwijgen.

Dat gezegd hebbende: voor professionals kan de bril wel uitkomst bieden. Wat te denken van een automonteur die via de bril live instructies krijgt om dat ene lastige onderdeel te ontvangen? Of de chirurg die er een stappenplan voor een operatie door voorgeschoteld krijgt. Maar een straatbeeld vol Vision Pro’s, ik zie het niet…

Ook de moeite waard:

• ChatGPT is sinds kort uitgerust met plugins, kleine programma’s die allerlei handige kunstjes kunnen uitvoeren. Welke van die kunstjes handig zijn voor journalisten lees je hier

• Bij het Indiase nieuwsplatform The Quint zijn ze dol op experimenteren met vertelvormen. Ik sprak mede-oprichter Ritu Kapur erover voor onze rubriek Online Lessen

• Het was weer een feest om te grasduinen in het Digital News Report van het Reuters Instituut en het Commissariaat voor de Media. Een van de interessantste conclusies: het internet is inmiddels belangrijker dan televisie

• Good Tape, de beste transcriptiedienst van het moment, kan nu ook verschillende sprekers herkennen. En dat gaat best aardig

• Een mooie toepassing van AI: de app Lees Simpel vertaalt brieven van overheidsinstanties naar normalemensentaal

• Het rommelt (nog steeds) bij Twitter. Reden genoeg voor Meta, het moederbedrijf van Facebook, om een eigen graantje mee te pikken en een eigen alternatief te lanceren. Nederlanders moet alleen nog even wachten op toegang tot Threads

• De Wiener Zeitung, een van de oudste kranten ter wereld, stopt met print en verschijnt alleen nog maar online