Nieuwsbrief gaat door in een nieuw jasje

Na 6,5 jaar was daar ineens de allerlaatste nieuwsbrief van Nick. Maar niet getreurd! Vanaf nu kunnen jullie iedere twee weken AI-mail verwachten van mij, Nele Goutier.

AI is namelijk, en dat hoef ik natuurlijk niemand te vertellen, nogal booming. Ter illustratie: In 2022 zochten we met zijn allen nog weinig naar de term AI. Het had een Google Trend score van 11, waarbij 0 iets betekent als ‘nooit naar gezocht’ en 100 ‘allerhotste topic van het moment’.

En jawel: in 2023 was scoorde de term AI prompt een 100. Het AI-nieuws buitelt dan ook over elkaar heen. Maar wat moet je als journalist nu echt weten? Hoe onderscheid je feit van fictie en essentiële ontwikkeling van hype?

In deze nieuwsbrief neem ik jullie iedere twee weken mee in de laatste ontwikkelingen, tips en inspirerende voorbeelden van journalisten in binnen- en buitenland.
 
Even kennismaken  
Deze AI-nieuwsbrief wordt geschreven door een echt mens! AI fascineert mij mateloos – en dat terwijl ik (van huis uit antropoloog) bepaald geen technische achtergrond heb. Toch ben ik sinds een paar jaar dagelijks bezig met AI-ontwikkelingen: Als docent op de School voor Journalistiek, waar ik AI een plek in het onderwijs geef; als onderzoeker voor JournalismLab, waar ik onderzoek hoe journalisten AI inzetten; en als freelance journalist voor de Volkskrant, waar ik me verdiep in het algoritmegebruik van gemeenten. Gaandeweg ontdekte ik dat je als journalist een heel eind komt als je genoeg weet van AI om er een zinnig gesprek over aan te gaan met experts. En dat is precies de bedoeling van deze nieuwsbrief.

            Mocht je het gemist hebben..

De copyright saga gaat door
Gedoe rondom copyright tussen AI-ontwikkelaars die trainingsdata van het internet scrapen en mediabedrijven die het daar niet mee eens zijn: niets nieuws onder de zon. Waar het ene medium een deal aangaat met de ontwikkelaars achter generatieve AI-tools (Axel Springer, Le Monde), spannen anderen rechtszaken aan. De zaak van New York Times tegen OpenAI en Microsoft is volgens Harvard rechtsgeleerde Mason Korz een belangrijke test voor alle GenAI-bedrijven. Extra juicy: terwijl de zaak nog loopt, publiceerde New York Times deze week dat ChatGPT haar modellen ook nog zou hebben getraind op een miljoen uur aan videomateriaal van YouTube. Strikt verboden volgens de voorwaarden van het platform.
              Er is nog een manier waarop mediabedrijven de strijd aangaan: door te zorgen dat AI-ontwikkelaars hun content niet kunnen scrapen. Onderzoek van Reuters laat zien dat 48% van de populaire nieuwswebsites in tien landen dat momenteel doen. Tegelijkertijd komen er de eerste nonprofit GenAI modellen aan, die copyright wél zouden respecteren. De vraag is of bedrijven als Fairly Trained de concurrentie aan kunnen met grote partijen het niet zo nauw nemen met auteursrechten.

Je eigen muziek in één druk op de knop
NU.nl-chef Thomas Moerman lanceerde deze week zijn eerste muziekalbum: Automatisch. Het kostte hem welgeteld een half uur om negen nummers in elkaar te flansen. Want dankzij de tool Suno zijn we allemaal muzikant. Zoals ChatGPT je in één druk op de knop van tekst voorziet, doet Suno dat met muziek. De tool bestaat al langer, maar lanceerde model V3 dat aanzienlijk beter werkt.
Je kunt op je vingers uittellen dat hier dezelfde discussies spelen als bij Chatbots. Want op wiens muziek is Suno getraind? En wat betekent deze tool voor de positie van muzikanten en producers?
Overigens heeft Nederland met High Definition Fake Music ook gelijk haar eerste AI-gegenereerde radiozender. Niet alleen de muziek, maar ook de DJ’s en de reclames zijn gemaakt door AI.

Voice Engine: toch maar niet
Een tool waarmee je iedereens stemgeluid kunt klonen. Het enige dat je nodig hebt: vijftien seconden aan audio-opname van de stem in kwestie. Zo kondigde OpenAI vorige week de Voice Engine aan. Omdat het bedrijf zelf ook inziet dat dit nogal makkelijk uit de bocht kan vliegen, besloot het de release voorlopig op te schorten.

Paywall op Google?
Google overweegt om AI-gedreven functies, zoals een Gemini-assistent in Google Docs of Gmail, achter een betaalmuur te plaatsen, schrijft Financial Times. Het bedrijf worstelt sinds de lancering van ChatGPT met haar advertentieverdienmodel. Als de paywall er komt, is het voor het eerst dat het bedrijf een deel van haar diensten niet meer gratis aanbiedt. Er klinkt ook kritiek: een paywall zou volgens sommigen zorgen voor ongelijke toegang tot de voordelen van AI. Een definitief besluit is er nog niet.

Vraag het Vreekamp
Kunnen journalisten een vuist maken tegen deepfakes? Moet je als medium je content wel of niet beschikbaar stellen voor GenAI? Laurens Vreekamp, auteur van The Art of AI, beantwoordt al jullie vragen in zijn maandelijkse rubriek. Heb jij een vraag? Mail hem!  

Waar blijven de journalistieke interfaces?
Uit een survey van Associated Press onder bijna 300 journalisten blijkt dat driekwart van de deelnemende redacties gebruikmaakt van GenAI. Geen verrassing. De respondenten zien zichzelf daarbij als onmisbare bewakers van de kwaliteit, objectiviteit en betrouwbaarheid. Wel verrassend: de interfaces die het mogelijk maken om AI-gegenereerde content efficiënt te controleren, ontbreken vaak nog. Ook opvallend: de plannen en toekomstverwachtingen die respondenten hebben, komen niet altijd overeen met wat GenAI daadwerkelijk kan. Het duidt volgens de onderzoekers op misverstanden die nog altijd bestaan over de technologie.Het gehele rapport over de manier waarop journalisten GenAI inzetten, hun toekomstplannen en ethische afwegingen, lees je hier.

©Midjourney

Kijken, luisteren, lezen

Als je 5 minuten hebt:
- One-shot, few-shots, chain of thoughts: prompten is meer dan een paar woorden intikken. Verbeter je prompts met deze tutorial.  
- Vijf Europese AI-projecten die de revue passeerden op the Nordic AI in Media Summit.
- Dit stuk legt haarfijn uit wat er gebeurt aan de achterkant van de Transformermodellen waar o.a. ChatGPT op draait.
- Dit artikel over hoe Machine Learning je kan helpen verhalen te vinden, is al wat ouder, maar niet minder relevant.
- AI helpt factcheckers in India, en dat gaat zo.
- In zijn nieuwe boek gaat Jos de Mul in op de symbiose tussen mens en technologie. In De Groene Amsterdammer alvast een voorproefje.

Als je wat langer hebt:
Het beste van SXSW
In maart was het weer zover: bijna 350.000 mensen reisden af naar Austin voor SXSW, één van de grootste media- en innovatieconferenties ter wereld. Zach Seward (New York Times) zette faliekant mislukte én glansrijk geslaagde journalistieke AI-projecten op een rijtje. Amy Webb (CEO van Future Today Institute) praat je bij over de tech trends die je dit jaar in de gaten wil houden.

Reality check
Realtime AI, tools in iedereens broekzak, anything-to-anything generatieve modellen. Er staat van alles te gebeuren als het om GenAI gaat. Ezra Eeman (Hoofd Strategie & Innovatie bij de NPO) besprak tijdens zijn keynote op the Nordic AI in Media Summit wat ons te wachten staat en welke beweringen we met een korreltje zout moeten nemen. Zijn slides bekijk je hier. Liever de hele video? Houd dan het YouTube-kanaal van NAMS volgende week even in de gaten.

            Tot slot: drie handige tips

Boring report ontdoet nieuws van sensatiesausje
De app Boring Report gebruikt taalmodellen om sensationele taal op te sporen én om te zetten in neutrale taal, zodat de feiten niet ondergesneeuwd raken.

Speuren naar nieuwswaardigheid
Ook COA Beat Assistant maakt slim gebruik van taalmodellen. De Filipijnse journalist Jaemark Tordecilla ontwikkelde een bot die helpt om overheidsdocumenten te doorzoeken op potentiële nieuwswaardigheden en documenteerde hoe hij te werk ging.

Nepnieuws detecteren
De tool Reality Defender voorspelt de kans dat content AI-gegenereerd is en werkt voor audio, afbeeldingen en video. Ook interessant is deze podcast daarover. Onthoud wel dat dit soort modellen net als GenAI werken op basis van statistische voorspellingen, dat ze fouten maken en gevoelig zijn voor bias. Te vaak zien we ChatGPT als de vijand en deepfakedetectoren als redders in nood. In werkelijkheid verschillen de bedrijven achter dit soort tools niet gek veel van elkaar. Aan beide typen tools wordt goed geld verdiend en bij beiden is het trainingsmateriaal vaak onbekend. Kortom: een ondersteuning, geen heilige graal.

Doe jij zelf een tof project of is er iets anders dat ik moet weten? Tips zijn altijd welkom! Mail me op Ngoutier@Villamedia.nl

Tot over twee weken!