Nieuw jaar, nieuwe tools! En meer!

Nederland is een nieuwssite rijker: een die volledig gevuld wordt door kunstmatige intelligentie. In deze nieuwsbrief lees je er meer over. En natuurlijk trakteer ik je ook in dit nieuwe jaar weer op nieuwe interessante tools. Enne... mocht je het gemist hebben: ChatGPT staat het gebruikers toe voortaan zelf kleine programma’s te maken. Een aantal van die programma’s én tips over hoe je die zelf maakt, vind je ook in deze nieuwsbrief. Veel leesplezier.

De eXit van KRO-NCRV is allesbehalve laf

Laf. En een vreemde reactie, zéker voor een omroep. De woorden van socialmedia-expert Joey Scheufler in Nieuwsuur van 9 januari logen er niet om. Want dat KRO-NCRV afgelopen maandag de beslissing nam te stoppen met X vanwege de racistische drek die daar rijkelijk stroomt, dat kón niet. ‘Een omroep zou moeten signaleren wat er op X speelt. En daar iets mee moeten doen.’

Dat laatste doen de media al jaren: (nieuws)gebeurtenis leidt tot ophef op X, reguliere media zien ophef, en de ophef wordt een verhaal in de krant of op televisie. Vooral talkshows hebben er een handje van zich te laten leiden door het discours op het platform. X wordt allerminst genegeerd, ook al wordt het door relatief weinig Nederlanders gebruikt als nieuwsbron. Sterker nog: het microblog wordt al jaren veel te belangrijk gemaakt door de journalistiek.

Dat een journalistiek medium ervoor kiest gewoon helemaal te kappen met X, is een verademing. Toch is Scheufler lang niet de enige die de eXit van KRO-NCRV niet ziet zitten. Door de deur van het sociale medium achter je dicht te trekken, laat je de schreeuwers regeren, aldus ‘X-icoon’ Emine Uğur in dezelfde Nieuwsuur-uitzending. Anderen, waaronder ook journalisten die ik sprak: een publieke omroep moet het publiek op zoveel mogelijk podia informeren. Weggaan vanwege drek in reacties getuigt volgens hen van weinig moed.

X heeft altijd veel weggehad van een schoolplein, ook toen het nog Twitter was. Maar sinds de overname door Elon Musk, is er van toezicht op het microblog nog amper sprake. Wanneer er op een schoolplein geen pleindienst meer is, nemen de verbaal en fysiek sterksten er de overhand. Dat is ook  wat er op X is gebeurd: sinds Musk alle moderators de laan uitstuurde, is het aantal haatdragende berichten op het platform geëxplodeerd.

Dat KRO-NCRV niet meer op dat schoolplein wil staan en ook andere media zich afvragen of ze nog wel op X willen blijven, is niet meer dan logisch. Zeker omdat een deel van de haat, het racisme en het pestgedrag dat wordt geuit, wordt geplaatst als reactie op video’s of artikelen die de omroep zélf deelt. Is het laf om weg te lopen van pestkoppen, als veel van wat je zegt wordt gebruikt om jou of anderen aan te vallen?

Moediger zou het zijn om te blijven en weerwoord te bieden aan de racistische uitingen, vertelde een gerenommeerd journalist me in een privégesprek. Dat zou zo zijn, als er een kans zou zijn dat dat wat uithaalt. Weerspraak leidt op X juist vaak niet tot een gesprek, maar tot nog meer scheldpartijen. Nog meer weerspraak? Nóg meer haatberichten. De schreeuwer gaat op X niet pás regeren als anderen vertrekken, dat doet hij al. Nieuwsmedia die daar niet aan willen bijdragen en vertrekken zijn niet laf, maar verstandig.

Tooltip: Chatbots op maat met Chatbase

Voor mijn hobbyproject Freelancevoorwaarden.nl, pluisde ik jarenlang de inkoopvoorwaarden van media-organisaties door én schreef ik in normale mensentaal op wat ik daarin vond. Als ik nu opnieuw zou beginnen, zou dat monnikenwerk niet meer nodig zijn, dankzij Chatbase. Dat is een tool die automatisch een chatbot maakt bij een (of meerdere) bestanden of webpagina's. Daarmee stel je vragen aan - en krijg je antwoorden over - je documenten of website. Die chatbot kun je vervolgens ook delen met anderen. Ze zijn niet alleen handig voor eigen onderzoek, maar bijvoorbeeld ook wanneer je een archief aan artikelen wil doorzoeken. Of wanneer je een boek hebt geschreven dat niet meer in de winkel ligt en waar je lezers op een bijzondere manier vragen aan wil laten stellen. In deze video leg ik uit hoe Chatbase werkt.

Ik heb inmiddels twee chatbots gemaakt met Chatbase. Wil je ze uitproberen? Bij de eerste kun je vragen stellen over de freelancevoorwaarden van media-organisaties, bij de tweede kun je vragen stellen over onderwerpen die terugkomen in mijn boek over de ruimtevaart, van tien jaar geleden. Beide chatbots blijven in ieder geval deze hele maand beschikbaar.

Mini-Tooltip!

Een probleem uit de praktijk: met twee vrienden geef ik in februari een feest, omdat we alle drie 40 jaar oud worden/zijn geworden. Voor de uitnodiging wilden we een foto van ons drie gebruiken, die was genomen met een smartphone. Dat werkte prima op een telefoonscherm, maar voor het afdrukken was de foto te klein. Upscayl to the rescue. De gratis tool schaalt digitale foto’s op, zodat je ze (vaak) ook prima kunt afdrukken. Foto uitkiezen, uploaden in de tool, kiezen waar de foto moet worden opgeslagen, een paar minuten wachten, en klaar.

Een Nederlandse nieuwssite zónder redactie

Met veel bombarie kondigde Mediahuis enkele maanden geleden een nieuwssite aan die ‘volledig gevuld werd door kunstmatige intelligentie’. Dat ‘volledig’ bleek schromelijk overtrokken: de site, Resport, haalde artikelen van ANP en herschreef de kop. That’s it. Maar nu is er een site die wél volledig machinaal gevuld wordt: De Geïllustreerde Kunstmatige Intelligentie (DGKI). Het project komt uit de koker van Merien ten Houten en Bart Brouwers van het Eindhovense mediabedrijf Media52. DGKI zoekt op sociale media en Google naar het laatste nieuws, schrijft daar een verhaal van, controleert op meerdere sites of dat verhaal klopt en maakt er een illustratie bij. Het is niet perfect, maar wel een hele toffe vingeroefening die laat zien wat er al mogelijk is met AI.

Ook de moeite waard:

• ChatGPT laat gebruikers met een betaald abonnement sinds november hun eigen op maat gemaakte tools bouwen (zogenoemde gpt’s). Ik zocht uit of journalisten daar wat aan kunnen hebben en bouwde zelf een aantal handige gpt’s

• Mijn rubriek Online Lessen houdt op te bestaan (soms is het daar gewoon tijd voor). In deze laatste aflevering vertelt Bart Janssens, projectmanager data and AI innovation bij Mediahuis, over AI-experimenten in Nederland en België

• Formule 1 Magazine presenteerde onlangs zijn eerste cover, die volledig was gemaakt met AI. Gaat dat vanaf nu de standaard zijn? Collega Lars vroeg het aan Formule 1 Magazine-hoofdredacteur André Venema

• In de podcastserie ‘JFK-The Missing Link’ van Lammert de Bruin leest de in 2004 overleden journalist Willem Oltmans als synthetische AI-stem zijn eigen dagboekfragmenten voor. Hoe deze innovatie tot stand kwam, lees je hier

• The New York Times spande een rechtszaak aan tegen ChatGPT-maker OpenAI en Microsoft, omdat ChatGPT deels getraind is op artikelen van de krant. Hoe gaat die zaak verlopen? Een advocaat en ICT-jurist maken een inschatting