Hoe AI-agents de onderzoeksjournalistiek betreden
Welkom bij weer een AI-Media Journaal. Dit keer: AI als journalistieke onderzoeksassistent of tipgever, hoe Meta fakenieuws wel heel gemakkelijk maakt en een automatisch gegenereerde nieuwspodcast.
Dat kan slimmer
Chatbots voor onderzoeksjournalistieke projecten zijn regelmatig underwhelming, vinden onderzoekers Joris Veerbeek en Nicholas Diakopoulos - onder meer door hallucinaties, een gebrek aan transparantie en arbeidsintensief handwerk. Dat kan veel slimmer. Het idee van de onderzoekers: net zoals journalisten zelden in hun eentje aan een onderzoeksjournalistiek verhaal werken, zijn ook AI-systemen gebaat bij samenwerking. De zogenaamde agentic AI workflow.
In het kort trainde Veerbeek verschillende agents (met OpenAI’s Assistants die draait op GPT4-Turbo). De journalist (agent 1) bekijkt datasets en bedenkt welke journalistieke vragen daarmee beantwoord kunnen worden. De analist (agent 2) doet databerekeningen, terwijl de journalist doorvraagt en het onderzoek in een nieuwswaardige richting stuurt. De eindredacteur (agent 3), tot slot, controleert de kwaliteit van de analyse en vat de analyses samen. Die voortdurende interactie tussen de agents haalt de kwaliteit omhoog, is het idee.
Opvallend: tweederde van de voorgestelde leads bleek daadwerkelijk nieuwswaardig. Hoewel er ruimte is voor verbetering, is de workflow veelbelovend. Ook Google en OpenAI zetten stappen in deze richting.
Automatische tipgever
Ook een slimme AI-toepassing bij Associated Press (AP): de tool Local Lede moet lokaal nieuws verbeteren door redacties nieuwstips te leveren. Het model analyseert cijfers van 430 overheidsinstanties en zoekt contextuele informatie, bijvoorbeeld over recente wetswijzigingen. Dat levert wekelijks 200 ideeën op over nieuws dat redacties met het blote oog wellicht zou zijn ontgaan. Redacties kunnen met de tips aan de slag, maar publiceren niks zonder tussenkomst van een redacteur. Local Lede is momenteel in testfase bij enkele nieuwsorganisaties, met de bedoeling om dit in de toekomst uit te breiden.
Stunt
Een stunt van Alexander Klöpping: in talkshow Eva biechtte hij op tientallen AI-gegenereerde opiniestukken naar kranten te hebben gestuurd. Drie daarvan werden door het AD gepubliceerd. Hoofdredacteur Rennie Rijpma kondigde in Spraakmakers aan uit te zoeken hoe de redactie hier beter op kan controleren.
Faken was nog nooit zo makkelijk
Meta kondigde deze week een hele trits aan nieuwe AI-features aan voor Facebook en Instagram, die ertoe zullen leiden dat echt en nep steeds meer door elkaar zullen lopen. In Imagined For You test het sociale medium AI-gegenereerde afbeeldingen afgestemd op de persoonlijke voorkeuren van gebruikers. Een voorbeeld dat ze geven: jij als superheld als je van gamen houdt. En waar je voorheen nog een bewerkingsprogramma nodig had om foto’s te editen, vraag je Facebook binnenkort simpelweg om elementen toe te voegen of te verwijderen. Faken was nog nooit zo makkelijk.
Meta geeft zelf allerlei onschuldige voorbeelden - een geit op een surfboard en mensen in opblaasbare outfits – maar we kunnen allemaal bedenken dat het daar niet bij blijft. Over veiligheidsmaatregelen heb ik Meta nog niet gehoord. (Sterker nog, ze pleiten bij de EU voor minder AI-regels). Vermoedelijk zijn de toepassingen in Europa voorlopig nog niet beschikbaar - een gevolg van de AI-act. Maar de genereerde content weet ons ook hier wel te vinden.
Size matters
Over generatieve AI gesproken: wist je dat je je telefoon helemaal kunt opladen met de energie die nodig is om één hi-res afbeelding te genereren met AI? Voor een AI-geschreven stukje van 100 woorden is een halve liter water nodig, en een chatbot verbruikt 30 keer zoveel energie als een zoekmachine. Niet gek dat de uitstoot van techgiganten rap toeneemt. Bij Microsoft steeg die in vijf jaar met 29 procent, bij Google zelfs met 45. Ik zou zeggen: gebruik generatieve tools als je daadwerkelijk iets nieuws wil generen. Wil je eigenlijk bestaande online informatie opzoeken? Dan is de oude vertrouwde zoekmachine je vriend.
Interessant is ook dat wetenschappers het ‘bigger is better’ paradigma in AI weerleggen. Vaak is de aanname: hoe groter het model, hoe waardevoller en krachtiger. De onderzoekers stellen dat dit idee niet alleen wetenschappelijk fragiel is, maar ook een reeks aan ongewenste gevolgen heeft: van milieubelasting en ongelijkheid, tot schendingen van auteursrecht. Het pleidooi van de wetenschappers: minder focus op schaalvergroting als oplossing voor elk probleem. Overigens lanceerden onder meer Microsoft en OpenAI al mini-modellen, die een stuk efficiënter en energiezuiniger zijn. In ChatGPT kun je zelf kiezen of je GPT4o of GPT4o-mini gebruikt.
Lezen, luisteren, kijken..
..als je vijf minuten hebt:
Wie bepaalt er eigenlijk wat er in Den Haag op de agenda komt? De Groene Amsterdammer, Utrecht Data School en Investico zochten het uit met behulp van taalmodel Claude (met een heldere uitleg over de manier waarop de chatbot van dienst was).
Reuters vergelijkt hoe drie chatbots omgaan met vragen over de verkiezingen in de UK. Spoiler alert: met 83% kloppende antwoorden scoort Perplexity.ai het best. Deze chatbot linkt ook naar de meest relevante bronnen, waar GPT4o vaker verwijst naar algemene websites die niet direct met de vraag te maken hebben. Google Gemini weigerde het vaakst om antwoord te geven op verkiezingsvragen.
SVDJ biedt een kijkje in de AI-keuken bij Financieel Dagblad. Online Chef Jeroen Hoorn: ‘We kozen bewust niet voor een persoonsnaam, want het is een stuk technologie.’
De Global AI Index van Tortoise Media vergelijkt landen op gebied van AI-innovatie, -implementatie en -investeringen in zowel absolute als relatieve zin. Absoluut staat de VS bovenaan en China op twee, al is het gat groot: 100 tegenover 53. In de relatieve vergelijking voeren kleine landen als Singapore, Israël en Zwitserland de boventoon. Nederland is de dertiende van de lijst.
Drie Amsterdamse techpioniers lanceerden deze week de automatisch gegenereerde nieuwspodcast JounAI, die nieuwsitems geheel automatisch verzamelt, checkt, monteert, inspreekt en verspreidt. Het resultaat klinkt nog wat blikkerig en doet op dit moment niet veel anders dan nieuwszenders op de radio, maar de technologie biedt potentie voor bijvoorbeeld vergaande personalisering.
Christelle Diot laat in The MarkUp haar licht schijnen op de AI-regulering in Europa, Canada en de VS.
Ook interessant voor wie benieuwd is welke initiatieven verschillende landen hebben op gebied van AI-regulering is dit overzicht van OECD.
..als je iets langer hebt:
In de nieuwste aflevering van de podcast Newsroom Robots hoor je wat Aftonbladet leerde van een serie AI-projecten om te interacteren met het publiek, de diversiteit van de eigen berichtgeving te checken en workflows efficiënter te maken.
Voor iedereen die benieuwd is naar tools om AI-gegenereerde misinformatie tegen te gaan, is er het online seminar Navigating AI-Driven Information Chaos (1 oktober, 16.00 – 17.00).
Tooltips tot slot
Voor freelancers: Met Looka ontwikkel je eenvoudig je eigen logo en brand design.
Met Background Remover verwijder je heel gemakkelijk – je raadt het al – de achtergrond van elke foto of afbeelding.
Moet je een factcheck doen? Slim om eerst even te kijken wat anderen op dat gebied al geverifieerd hebben in de Google Factcheck Explorer.
Met Hypernatural zet je artikelen en audio binnen een paar minuten om in video’s die je zo kunt delen op sociale media.
Dat was hem weer, tot over twee weken. Bij tips of ideeën: mail me! (ngoutier@villamedia.nl)
