Hadden John van den Heuvel en Paul Vugts Journalist van het Jaar moeten worden? Waarschuw jij collega's voor journalistieke oplichters? En meer van dan soort dilemma's
Goedemorgen! Welkom bij de nieuwsbrief over je vak. Waarbij we wat stevige dilemma's de revue laten passeren. Bijvoorbeeld de vraag: is doorwerken terwijl je met de dood wordt bedreigd de meest dappere en meest prijzenswaardige journalistieke prestatie denkbaar? En reflecteren wij wel genoeg op ons vak? Volgens Alex Brenninkmeijer, lid van de Europese Rekenkamer, kan dat wel een tandje beter.
Wie had Journalist van het Jaar moeten worden?
Jet Schouten (AVROTROS) en Joop Bouma (Trouw) zijn Journalist van het Jaar 2018. Tot hun beider verrassing. Superblij maar ook beduusd spraken ze donderdag na de bekendmaking door burgemeester Pieter Broertjes een dankwoord uit. Waarbij Bouma meteen de vraag neerlegde die meer mensen in de zaal zichzelf stelde: hadden de bedreigde journalisten John van den Heuvel (Telegraaf) en Paul Vugts (Parool) moeten winnen?
Duidelijk werd uit het verhaal van Bouma dat hij zelf die keus wel gemaakt zou hebben. En dat was denk ik geen valse bescheidenheid. De impact op jezelf en je omgeving van doodsbedreigingen vanwege de uitoefening van je vak kan en mag niet worden onderschat, zo maakte hij het publiek duidelijk. Dan doorwerken grenst aan heldendom. Hij haalde een herinnering op aan een bijeenkomst met onderzoeksjournalisten waar Bob Woodward (Watergateschandaal) sprak. Wie heeft wel eens een wapen op zich gericht gehad, vroeg Woodward. Zes personen staken hun hand op. 'Sinds die tijd realiseer ik mij in wat voor luxe ik onderzoeksjournalistiek kan bedrijven. Het ergste dat mij kan gebeuren is een boze ingezonden brief of een telefoontje naar de hoofdredacteur', aldus Bouma.
Waarom de jury van Villamedia dan toch voor Schouten en Bouma koos? Omdat zij met hun project Implant Files laten zien dat wereldwijd miljoenen mensen onbekende risico's lopen met implantaten. Ze vonden 250 journalisten in tientallen landen bereid om met hen samen te werken. Voor de eerste keer werd een dergelijk wereldwijd onderzoeksproject gedraaid. En de impact is enorm. Een project bedacht en geleid door twee Nederlandse journalisten.
Maar diep respect voor de andere genomineerden. Dat is ook precies wat we met de nominaties hebben willen uitdrukken. Wij gaven ook Natalie Righton van de Volkskrant een nominatie voor haar onthulling dat Halbe Zijlstra, toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, gelogen heeft over een ontmoeting met de Russische president Poetin. In dat gesprek zou Zijlstra gehoord hebben van Poetin zelf dat hij streeft naar een Groot Rusland. Voor Zijlstra de basis van een hard Rusland-beleid. Maar gestoeld op een leugen. Van groot belang dat dankzij Righton die leugen gesmoord is.
Een uitreiking dus waar de dilemma's waarmee de jury heeft geworsteld duidelijk naar voren kwamen. Op wie was jouw keuze gevallen? Wil je de bijeenkomst terugkijken? Hier zijn de foto's.
Journalisten houden niet zo van reflectie, constateert Alex Brenninkmeijer
‘Een discussie over de rol van journalisten is in deze tijd met grote veranderingen in het medialandschap van groot belang’, meent Alex Brenninkmeijer, lid van de Europese Rekenkamer. In zijn boek Moreel Leiderschap besteedt hij ook aandacht aan de rol van de journalistiek. Brenninkmeijer: 'Het conflict als verhaallijn vormt voor journalisten vaak een methode om nieuws attractief te maken. Journalisten zijn op dit punt moeilijk aanspreekbaar: zij beroepen zich veelal op hun ‘onafhankelijkheid’ en dat vormt het einde van de discussie'. Hij wil daar juist het gesprek beginnen. Een voorpublicatie uit zijn boek lees je hier.
Waarschuw jij collega-journalisten als je belazerd bent?
Moeten redacties elkaar waarschuwen voor journalistieke oplichters? Het zou handig zijn, maar allereerst moet het publiek worden gewaarschuwd dat het is opgelicht, schrijft Frits van Exter. 'Media kunnen het zich niet veroorloven om zich in stilte te ontdoen van een oplichter. Hoofdredacties moeten zich verantwoorden tegenover degenen die zijn opgelicht: de lezer. Dat belang moet, hoe pijnlijk ook, zwaarder wegen dan de angst voor reputatieschade, de privacy van betrokkene of een juridisch risico'. Lees zijn hele column hier.
Journalistiek is niet voorbehouden aan journalisten
Arieke van Liere (26) is begaan met het klimaat, de politiek, de mensenrechten, en over al die zaken dacht ze na toen ze op zoek was naar een onderwerp voor haar afstudeerproject aan de Willem de Kooning Academie. Min of meer toevallig stuitte ze op inburgeringscursussen en ontdekte de absurditeit van een onderdeel als Kennis van de Nederlandse Maatschappij.
De jury van de Villamedia Afstudeerprijs (Aleid Truijens, Merijn Henfling en Alwin Kuiken) oordeelde dat Van Lieres inzending, die eerder al de Maaskantprijs won, de meest creatieve was, het meeste impact had gehad en als ‘vernieuwende journalistiek’ de Afstudeerprijs Villamedia 2018 verdiende.
Van Liere noemt zichzelf ‘visueel journalist’. Maar daarnaast is ze ook art director en copywriter bij reclamebureau Joe Public (klanten: CDA, Emma Kinderziekenhuis, Gamma, KiKa…), waar ze ooit begon als stagiair. Lees haar bijzondere verhaal hier.
Hopelijk heb je weer voldoende stof tot nadenken. Nooit een saai moment in de journalistiek; Tot volgende week met de nieuwsbrief over vernieuwing in de journalistiek.