Dit is een hele bijzondere editie van deze nieuwsbrief…

...want het is mijn laatste. De afgelopen 6,5 jaar heb ik jullie met veel plezier semi-wekelijks (en de laatste tijd maandelijks) bijgepraat over alles wat met innovatie en technologie te maken heeft. Het was, van alles wat ik deed, lange tijd het allerleukste. Maar sinds een jaar werk ik aan iets wat nóg leuker is: mijn onderzoek naar de journalistieke arbeidsmarkt. Dat deed ik al twee dagen per week, maar vanaf april ga ik me daar volledig op storten. Ik heb er zin in. Maar ik ga deze nieuwsbrief ook missen. Daarom knallen we eruit met extra veel tools! Heel. Veel. Leesplezier. En bedankt dat jullie me zo lang hebben gelezen!

PS: Villamedia blijft gewoon doorgaans met deze nieuwsbrief, met een andere auteur en in een iets andere vorm. Blijf dus vooral abonnee!

De kaf van het kunstmatig koren

Kunstmatige intelligentie (AI) is zowel een dankbaar als ingewikkeld onderwerp. Dankbaar omdat er met name de laatste anderhalf jaar zó veel in gebeurt, dat je er als journalist eindeloos over kan blijven berichten. En ingewikkeld omdat… nou ja, om precies dezelfde reden.

De AI-trein dendert maar door. Er gaat bijna geen week voorbij, zónder dat er nieuwe AI-tools worden gelanceerd of dat de koplopers in het veld een nieuwe update aankondigen. Ronkend zijn de persberichten. Indrukwekkend zijn de voorbeelden die aantonen wat de tools (zouden) kunnen. En de honderden techgoeroes die zijn uitgegroeid tot AI-evangelist zijn enthousiaster dan een kind op Pakjesavond.

In die stroom aan AI-info is het makkelijk verzuipen. En veel van de zwembandjes die er zijn om de consument te helpen drijven, zijn lek en onbetrouwbaar. Ze worden opgeblazen door al die AI-evangelisten die de hype levend houden en verder opkloppen, zodat ze hun cursussen en lezingen kunnen verkopen. Want zonder zo’n cursus of lezing, ga je kunstmatige intelligentie ‘echt. niet. snappen.’

Probeer daar maar eens doorheen te prikken, terwijl ook het dagelijks leven doordendert. Zelfs als journalist met kennis van AI en de achterliggende systemen, een neus voor hypes en een afkeer van marketingblabla (je snapt: ik heb het over mezelf) heb je daar een dagtaak aan. En eigenlijk zelfs meer dan een dagtaak.

Wat is het dan toch mooi dat we in Nederland nieuwsmedia hebben waar ze journalisten helemaal hebben vrijgespeeld om het kaf van het kunstmatige koren te scheiden. Om niet alleen de zin van AI te laten zien, maar ook vooral de onzin. En om de hypes te doorprikken. Mensen als Laurens Verhagen van de Volkskrant en Stijn Bronzwaer van NRC, om wat voorbeelden te noemen.

Eigenlijk is het vooral bijzonder dat andere media niét hetzelfde doen en (één/meer) verslaggever(s) volledig op AI zetten. Kunstmatige intelligentie is niet alleen een onderwerp dat ons de afgelopen anderhalf jaar bezig hield, het is een van de belangrijkste ontwikkelingen van onze tijd én van de toekomst. Nadat vrijwel iedere redactie (terecht) zijn eigen verslaggevers op klimaat aanstelde, moet hetzelfde gebeuren met AI. Die journalistieke blik op techniek hebben we keihard nodig!

Wil je me blijven volgen? Schrijf je dan in voor mijn nieuwsbrief over de journalistieke arbeidsmarkt. Dan krijg je eens per kwartaal een update met de belangrijkste dingen die je moet weten.

Acht hele toffe tools om zelf te proberen

Aan toffe tools geen gebrek. Maar niet alle tools zijn uitgebreid genoeg om een video aan te wijden. Daarom zet ik dit keer acht toffe, maar wat kleinere tools voor je op een rij. Veel plezier met uitproberen.

Bloks
Bloks is als een notulist, maar dan voor je digitale vergaderingen. De tools luistert na installatie met je Teams-, Zoom- en Google Meet-vergaderingen mee, en vat na afloop de hele vergadering voor je samen. Die samenvatting geeft Bloks je vooralsnog standaard in het Engels, al kun je de tool ook zo instellen dat hij het in het Nederlands probeert, met wisselend resultaat (klik na installatie op ‘AutoPilot’, selecteer ‘Transcription Language’ en kies voor ‘Beta’). Bloks is beschikbaar voor Mac, Windows, iOS en Android én als plugin voor de browser Google Chrome. De eerste twintig samenvattingen zijn gratis. Voor 19 dollar per maand krijg je onbeperkt toegang tot de tool.

Formulabot
Formulabot gebruikt kunstmatige intelligentie om formules te bedenken voor Microsoft Excel en Google Sheets. Log in bij Formulabot en klik onder het kopje ‘Generators’ op ‘Formulas’. Selecteer Excel of Google Sheets, selecteer ‘Generated’ en schrijf in het tekstvenster wat je formule moet doen. Gebruik je de Nederlandstalige versie van Excel of Sheets, schrijf dat er dan ook even bij. Klik op de knop ‘Submit’ en je ziet aan de rechterkant je formule verschijnen. Hand-ug!

Audioberichten in WhatsApp transcriberen
Een audiobericht ontvangen op WhatsApp is knap onhandig: wil je weten wat de boodschap is, dan moet je het hele bericht afluisteren. Even snel het bericht scannen, zoals bij tekst kan, is er niet bij. Ontwikkelaar Menno Liefstingh vond dat net zo irritant als ik, en bedacht een hele simpele manier om audioberichten razendsnel te transcriberen. Hoe je dat doet, leer je hier (en Ernst-Jan Pfauth van Een Podcast over Media liet op X al zien hoe de tool werkt).

Keep It Shot
Klein ongemak: maak je een screenshot met je Mac, dan krijgt je afbeelding een onhandige naam (zoals ‘Schermafbeelding 2024-03-12 om 09.42.02’). De tool Keep It Shot gebruikt AI om te kijken wat er op je screenshot staat, en geeft hem een passende naam (in het Engels). Zodat je een stuk sneller kan zien wat er op je screenshots staat. Met een paar klikken stel je hem zo in dat hij automatisch al je nieuwe screenshots ook een andere naam geeft.

Embed.so
Wil je video’s op je website laten zien, dan zit je al gauw vast aan YouTube. De tool Embed.so laat je video’s uploaden en insluiten op je website, zonder dat je je video op een van Google’s servers hoeft te plaatsen. Embed.so laat je drie video’s van drie minuten gratis uploaden. Wil je meer video’s, dan moet je de knip trekken. De tool laat je op het moment van schrijven even geen nieuwe accounts aanmaken, maar dat gaat op korte termijn weer veranderen. In de gaten houden dus.

Pagediff
De website Pagediff.io houdt (delen van) websites voor je in de gaten en geeft je een seintje als er een wijziging op een site heeft plaatsgevonden. De tool zoekt standaard ieder uur van de werkdag naar aanpassingen, maar kan ook vaker of minder vaak een check doen. Als nieuwe gebruiker krijg je 150 checks per maand gratis.

Filerev
Mijn Google Drive zat onlangs bijna vol. Een prestatie is dat niet, als je bedenkt dat ik te lui ben om bestanden die ik niet meer nodig heb te verwijderen. Dan loopt 15GB aan opslagruimte vanzelf vol. Filerev hielp me snel ruimte vrijmaken. De tool speurt ongebruikte, dubbele en grote bestanden op je Google Drive op en laat je die met een paar klikken verwijderen.

Dexa
Podcasts zitten vol informatie, maar die terugvinden kan nogal tijdrovend zijn (je moet immers nogal wat audio beluisteren). De makers van Dexa lieten AI heel veel uur aan podcasts doorploegen én uitschrijven. Het resultaat: een chatbot die je vragen beantwoordt aan de hand van informatie uit podcasts én die daar (meestal) ook bijbehorende video- of audioclips voor je bij zoekt.

Aan tools geen gebrek, zoals je ziet. Nu ik ze zelf niet meer periodiek ga uitpluizen voor je, verwijs ik je graag naar anderen die zich met tools bezig houden. Het project LuieJournalist van Pointer-journalist Jerry Vermanen, bijvoorbeeld. Maar kijk vooral ook eens naar deze lijst met AI-tools, Journalist’s Toolbox, FMT Handpicked van Erwin Blom, Tool Finder, There’s an AI for that, Wonder Tools van Jeremy Caplan, Tools for Reporters, Digital Digging van Henk van Ess én de Toolbox van Data en Maatschappij. Er is nog zoveel te ontdekken!

Banen weg? Geen gevoel, maar data

Sinds de komst van ChatGPT in november 2022, werd er al veel gespeculeerd over welke banen in de (nabije) toekomst worden overgenomen door kunstmatige intelligentie. Maar aan lijstjes die gebaseerd zijn op emotie en gevoel heb je weinig. Harde feiten willen we.

En dat is precies wat Henley Wing Chiu verzamelde. De Amerikaanse onderzoeker bracht in totaal vijf miljoen oproepen voor freelanceklussen in kaart, die tussen november 2022 en februari 2024 op de freelancersmarktplaats Upwork waren geplaatst. Met behulp van kunstmatige intelligentie bekeek Wing Chiu vervolgens wat voor soort klussen er in die oproepen werden aangeboden.

Het resultaat zal niet verbazen: het aantal schrijfklussen daalde de afgelopen anderhalf jaar hard. Ook het aantal freelanceklussen voor vertalers en socialemediamarketeers liep terug. Voor veel andere soorten klussen, zoals marktonderzoek, bleef het aanbod nagenoeg gelijk. Terwijl in andere branches juist meer klussen verscheen, waaronder die voor video-editors en grafisch vormgevers. Het zegt niet alles, maar een interessant beeld laat het zeker zien.

Ook de moeite waard:

• De European Media Freedom Act (EMFA) moet rechten van journalisten versterken en de journalistiek weerbaarder maken tegen inmenging door overheden en big tech. Collega Lars vatte samen wat de belangrijkste elementen uit die wet zijn

• Google sloeg de plank compleet mis met de nieuwste generatie van zijn AI Gemini. De software knutselde op verzoek afbeeldingen in elkaar van nazi’s met diverse etnische achtergronden. Pijn-lijk!

• Welke partijen verkopen je data om kunstmatige intelligentie te trainen? Vox zette het op een rij

• Het regent enge verhalen over kunstmatige intelligentie. Die verhalen gaan vaak over scenario’s die vrijwel zeker niet uit kunnen komen. Maar door die spookverhalen zien we de echte risico’s wel over het hoofd, aldus dit uitstekende stuk in Vrij Nederland

• Geinig: Spreekbuis.nl zet geschreven berichten automatisch om naar een videojournaal, mét virtuele presentator

• Spelletjes zijn steeds belangrijker geworden voor The New York Times. Reden genoeg voor het nieuwsmedium om talloze namaakvarianten van het woordspelletje Wordle de nek om te laten draaien