Als Bas van Hout voor de AIVD werkte, wie dan nog meer? En Frits van Exter over de grenzen van privacy

Goedemorgen bij de nieuwsbrief over jouw vak. De Volkskrant zet de toon dit weekeinde met de onthulling dat misdaadjournalist Bas van Hout jarenlang voor de AIVD werkte. En daar nu flink spijt van heeft. Frits van Exter schrijft over privacy en luister vooral naar de podcast van De Pegel over... (het ontbreken van) harde pegels. En Alexander Pleijter over het checken van feiten.

---

Wanneer is een hoge boom hoog genoeg?

'Waarschuwing vooraf: ik ben geen jurist', zo begint Frits van Exter zijn column op Villamedia. 'Maar als leek denk ik goed te begrijpen dat de hoofdredactie van NRC in beroep gaat tegen het verbod van de rechter om de volledige naam van een #MeToo-hoogleraar te vermelden. Wat je zelf ook van de zaak vindt, de onderbouwing roept veel vragen op en lijkt in tegenspraak met eerdere vonnissen'. Tot zover het oordeel van Frits. Lees vooral zijn hele column. Wat mij dan weer verbaast, is dat de rechter alleen NRC verbood de naam van hoogleraar Ronald Beltze te noemen en de meeste andere media en ook Frits daar in mee gaan. Terwijl hen niets is verboden en ze de uitspraak (terecht) niet begrijpen. Waarom dat zo ging, is misschien voer voor een volgende aflevering van De Mores..

Bas van Hout sprak met de AIVD, wie nog meer?

Het is een onregelmatig terugkerend onderwerp: werken journalisten mee met de inlichtingendiensten en zo ja hoe vaak en wie dan? Het antwoord op de eerste vraag is inmiddels volmondig 'ja'. Zeker na vandaag. De Volkskrant onthult dat misdaadverslaggever Bas van Hout jaren met de AIVD sprak. Daarbij maakte de inlichtingendienst ook nog eens blunders waardoor zijn naam bij de verkeerde mensen bekend werd. Dat kostte Van Hout veel werk en gelukkig niet meer dan dat. Na onderzoek door een (natuurlijk) geheime commissie kreeg hij ruim 8 ton schadevergoeding. En heeft hij spijt.

Maar hoe innig zijn de banden tussen journalistiek en inlichtingendiensten? Daar is niet heel veel concreets over bekend. In het archief van Villamedia kan ik een paar dingen vinden. In 2012 zijn zes journalisten door de AIVD betaald om werk te doen tijdens de Olympische Spelen in Beijing. En dat was binnen de wettelijke kaders werd toen aan de Kamer gemeld.

In 2013 meldde de Rotterdams fotograaf Kees Spruijt (48) dat de Binnenlandse Veiligheidsdienst (de huidige AIVD) in de jaren negentig geprobeerd heeft hem te ronselen. Hij wees het aanbod vriendelijk tot dringend af.

Arnold Karkens schreef in 2016 het boek Journalist te koop. Daarin schat Roger Vleugels, kenner van de inlichtingendiensten en iemand die veelvuldig mer journalisten samenwerkt, dat er 'meer dan honderd Nederlandse journalisten als spion voor de staat werken'. Omdat ze waardevol zijn, en omdat ze vaak ijdel zijn en het meestal als een eer beschouwen om voor de staat te mogen werken. Voormalig Moskou-correspondent Alexander Münninghoff is de enige die in dit boek vrijuit spreekt over de hand- en spandiensten die hij verleende voor de BVD.

Het zou maar zo kunnen dat het debat over de relatie tussen journalistiek en AIVD weer oplaait. Interessant is wie zich in de discussie mengt en vooral wie zich stilhoudt...

De Pegel is terug met een podcast over...

Geld natuurlijk. In de bonusafleveringen van De Pegelpodcast schetsen Sjoerd Arends en Erwin van 't Hof de context waarin freelancejournalisten opereren. Deze keer bezoekt ‘De Pegel’ de Nederlandse Vereniging voor Journalisten. Sjoerd en Erwin willen weten wat de beroepsvereniging voor freelancers kan betekenen en vragen naar de rechtszaak van freelancers Ruud Rogier en Britt van Uem tegen De Persgroep. Aan tafel: Otto Volgenant, advocaat van de twee freelancers en Rosa Garcia Lopez, secretaris freelance van de NVJ.

Het nieuws checken in verkiezingstijd. Alexander Pleijter vertelt

In de aanloop naar de Europese verkiezingen op 23 mei ging Nieuwscheckers op jacht naar nepnieuws en onjuiste beweringen van politici. Ruim dertig feiten werden gecheckt. Coördinatoren Alexander Pleijter en Peter Burger over spookcijfers, tijdrovend zoekwerk en tijdrekkende voorlichters. Maar ook over de voldoening als het feiten checken zijn vruchten afwerpt.

En als laatste nog even dit: In Ierland vindt nu MojoFest plaats, een congres waar journalisten bijeenkomen die filmen met de mobiele telefoon. Voor ons is daar Peter Brinkman aanwezig. Zijn bijdragen vind je hier.